بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلَی سَیِّدِنا وَ نَبِیِّنَا أَبِی الْقَاسِمِ المصطفی مُحَمَّد وَ عَلَی أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ سیَّما بَقیَّهَ اللهِ فِی الأرَضینَ.
با سلام و تحیت به آن مجمع محترم. یکی از عباداتهای بزرگ و مهم در اسلام نماز است. ابتداء باید اصل عبادت مورد توجه و دقت قرار گیرد و خداوند متعال نیز در قرآن کریم فرموده : «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ».
چند مطلب در این آیه وجود دارد؛ اول اینکه چرا جن مقدم بر انسان ذکر شده؟ آیت الله طباطبائی اعلی الله مقامه در تفسیر المیزان فرموده چونکه خداوند جن را قبل از انسان آفریده در این آیه نیز قبل از انسان ذکر کرده.
دوم اینکه حرف لام در «لیعبدون» برای غرض است یعنی غرض خداوند متعال این بوده که جن و إنس او را عبادت کنند درحالی که بسیاری از جن و إنس خداوند را عبادت نمی کنند و این تخلف از غرض خداست، صاحب تفسیر البرهان که یک تفسیر روائی و بسیار عالی است در جلد هفتم در جواب از اشکال مذکور چند روایت ذکر کرده که بنده خلاصه آنها را عرض می کنم، ابو بصیر همین سوال را از امام صادق علیه السلام پرسیده و حضرت در جوابش فرمودند «خلقهم لیأمرهم بالعبادة کما أمرهم بالصدق والعدالة»؛ یعنی خداوند متعال جن و إنس را خلق کرده تا امر به عبادت کند.
آیت الله طباطبائی اعلی الله مقامه در جلد 17 از تفسیر المیزان جواب دیگری داده و فرموده لام در " الْجِنَّ " و "الْإِنسَ" برای استغراق نیست تا اینکه کل فردٍ فردٍ را شامل شود بلکه برای جنس است و شامل طبیعت می شود یعنی جنس و طبیعتِ جن و إنس چنین تکلیفی دارند و حالا اگر بعضی از آنها خدا را عبادت نکنند منافاتی با آیه شریفه و غرض خداوند متعال ندارد، ایشان ظاهر آیه را أخذ کرده اند ولی خب ما روایاتی داریم که آیه شریفه را اینطور تفسیر کرده اند که «خلقهم لیأمرهم بالعبادة کما أمرهم بالصدق والعدالة» . و بالاترین نوع عبادت که در قرآن تقریباً 67 مورد ذکر شد نماز است.
اهمیت این موضوع آنچنان وسیع است که به عنوان ستون دین معرفی شده است. «الصَّلَاةُ عَمُودُ دِینِكُم » و همچنین وجود مبارک حضرت امام علی علیه السلام فرمود : «أُوصِیكُمْ بِالصَّلَاةِ وَ حِفْظِهَا فَإِنَّهَا خَیْرُ الْعَمَلِ وَ هِیَ عَمُودُ دِینِكُم» و باید دقت کرد این فریضه مهم در وقت معینی که ذکر شده اقامه گردد و در واقع ملاک و معیار تقرب است (إِنَّ الصَّلاةَ کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنینَ کِتابًا مَوْقُوتًا).
بر این اساس باید توجه کرد این عبادت دارای ثمرات و برکات فراوانی است و هر چه با دقت و عظمت بیشتر اقامه گردد به سعادت و رستگاری نزدیک‌تر می‌شود.
در این سال‌های اخیر نسبت به این واجب الهی توجه بیشتری صورت گرفته است اما باید توجه داشت که بعضی از عملکرد ها و تبلیغات در فضای مجازی و القاء شبهات و متأسفانه بی‌توجهی به پاسخ به این شبهات موجود سبب شد تا کم توجهی نسبت به این موضوع صورت گیرد.
یکی دیگر از نکاتی که باید توجه کرد بحث مساجد است. به هر حال توجه روایات و سفارش بزرگان نسبت به اقامه نماز در مساجد بسیار زیاد است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «مَنْ سَمِعَ النِّدآءَ فَلَمْ یُجِبْهُ مِنْ غَیْر عِلَّةٍ فَلا صـَلاةَ لـَهُ» اما متأسفانه طبق گزارشاتی که ما داریم مساجد رو به خلوت شدن می‌رود؛ باید آسیب‌شناسی نمود که چرا این گونه شده، ما جوانانی داریم که در شب‌های قدر جمعیت عظیمی از آنها تشکیل می‌گردد و همچنین در ایام اعتکاف و بعضی از مناسبت‌های دیگر حضور پررنگ دارند. اما در روزهای معمول در مساجد نیستند، امروز یکی از معضلات نبود امام جماعت است. در وقت نماز در همین تهران درب خیلی از مساجد بسته و یا اگر باز باشد امام جماعت ندارد و در بعضی از موارد ائمه جماعات به ما مراجعه می‌کنند که بعد از مدتی امامت می‌گویند باید شما از این مسجد به مسجد دیگری بروید یا دیگر پیر شده‌اید، قابلیت امامت ندارید و این موضوع بسیار غم‌انگیز است. ما معتقدیم باید امام جماعت ایجاد جذابیت کند و برنامه‌های متنوع داشته باشد و با جوانان ارتباط داشته باشد و تبیین کننده اهمیت اقامه نماز در مسجد باشد ولی این بدان معنا نیست که بگوییم امام جماعت که مدتی در محل مانده با افراد محل ارتباط گرفته و مردم او را شناخته‌اند به بهانه‌هایی او را کنار زد. بله زمانی که قدرت ندارد باید با احترام با او برخورد نمود و شخص دیگری را جایگزین کرد تا مأمومین هم همان ارتباط قبل را با امام جماعت داشته باشند. تأکید بنده بر این است همانطور که بر اهمیت نماز باید توجه کرد به اهمیت اقامه نماز در مسجد نیز باید توجه داشت و مسئولان امور مساجد باید هرچه زودتر این رویه را اصلاح کنند در راه اصلاح امور مساجد برای پر رونق شدن برنامه‌ریزی کنند و مساجد را همانند صدر اسلام که محل تصمیم‌گیری‌ها بود و در انقلاب و دوران دفاع مقدس کانون حضور جوانان متدین بود برگردانند. در واقع فقط به جابجایی امام جماعت که عمری را در راه تقویت دین مردم گذرانده نپردازند بلکه برنامه کارشناسی شده توسط افراد خبره ارائه کنند و در مواقع ضرورت یک دستیار و یا نائب جوان برای اجرای آن قرار دهند.
لازم می‌دانم از همه عزیزان برگزارکننده این جلسه تشکر نموده و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم.
21 آبان ماه 1402
حسین نوری همدانی